Trump's groene licht voor de annexatie van de Westoever, vanaf de grond bezien
Onlangs deelde ik een comfortabele wandeling met familie en gasten. We liepen van het dorp Battir in het westen van Bethlehem door de Makhrour Vallei naar Beit Jala waar we momenteel wonen. Op weg naar Beit Jala zagen we opeens enkele jongvolwassenen met keppel. Ze zagen er ontspannen uit. Misschien droegen ze een wapen, maar dat was niet zichtbaar.
Waar we liepen was zogenaamd gebied C op de Westoever, grenzend aan gebied A. Meer dan 60% van de Westelijke Jordaanoever is gebied C en staat onder directe Israelische militaire controle. Het wordt algemeen beschouwd als het gebied dat gepland staat voor verdere Israelische kolonisatie en annexatie. Voor iemand zoals ik die geïnteresseerd is in de functies van taal, is het onthullend te zien hoe met uitdrukkingen als gebied A, B of C of Z (er is een restaurant in Ramallah genaamd 'gebied D') Palestijnse land naamloos en anoniem wordt gemaakt. In taalkundig opzicht wordt het zo een 'leeg' land, klaar om te worden overgenomen.
Mary, mijn vrouw, wijst naar de nabijgelegen privégrond van de burgemeester van Beit Jala welke direct aan de vallei grenst. Boven de heuvel is de plaats waar het Makhrour-restaurant vorig jaar is neergehaald, een plek nu overgenomen door het Joods Nationaal Fonds, eigenaar van veel grond in Israel. Op de een of andere manier heb ik het gevoel dat de jonge kolonisten die we zien met hun wandeling een boodschap willen uitdrukken en een punt willen scoren, nl. dat ze door hier te lopen het recht hebben zich het land toe te eigenen. Natuurlijk zijn er nederzettingen in de buurt en ik vermoed dat er hier en daar ook Israëlische camera's zijn die de prachtige Palestijnse olijfgaarden en de wandelaars in de gaten houden. Na de reis leest Mary een Facebook-bericht waarin een andere wandelaar uit Beit Jala opmerkt dat ze enkele 'settler-schaapherders' in dezelfde wadi is tegengekomen.
Een gast in mijn groep, zelf joods, vraagt of je er ook niet anders naar kunt kijken: Zijn we niet allemaal verschillende mensen - joden, moslims en christenen - die het land bewandelen dat we gezamenlijk claimen? Is dit niet een vorm van samenleven of een voorbeeld van hoe iedereen, hoe verschillend ook, van hetzelfde mooie land kan genieten?
Ik antwoord dat de naakte machtsverhoudingen als gevolg van de bezetting geen ruimte bieden voor deze momenteel zeer utopische visie. In januari kondigde de huidige Israëlische minister van Onderwijs Bennett, van de extreemrechtse Joods Tehuis-partij, aan: "Vandaag geven we het Land van Israël grote steun en blijven we de Joodse nederzettingen in gebied C ontwikkelen. Met daden, geen woorden. In Judea en Samaria zijn natuurgebieden met ongelooflijke landschappen. We zullen de bestaande uitbreiden en ook nieuwe plekken ontwikkelen. Ik nodig alle Israëli's uit om het land te verkennen, naar Judea en Samaria te komen, te wandelen, het Zionistische project te ontdekken en voort te zetten." (Merk op hoe Bennett 'gebied C' tussen het bijbelse 'Land van Israël' en 'Judea en Samaria' sandwicht. De laatste uitdrukking staat ook vermeld op het Israëlische visum dat ik aan de grens of via het Palestijnse Ministerie van Binnenlandse Zaken ontvang).
Naar verwachting zal Trump deze week in het voetspoor van de Holocaust-herdenkingen de Israelische kolonisatie van de Westelijke Jordaanoever niet langer als strijdig met het internationaal recht beschouwen en de vrije weg vrijmaken voor Israel om de Jordaanvallei en straks wellicht andere delen van de Westelijke Jordaanoever te annexeren. Het politieke standpunt van de VS versterkt natuurlijk de nederzettingen- en annexatiepolitiek, ook op de grond, zoals hier in Battir en Wadi Makhrour.
De AEI, mijn werkgever, werkt samen met een school in Battir, waar een groep van 50 Palestijnse tienerscholieren als zgn. advocacy-activiteit de toeristische ontwikkeling van Battir koos, gezien de vele prachtige wandelpaden en het feit dat het een World Heritage Site is. De school is langs een beroemd spoorweggetje gelegen, ook in gebied C, precies langs de zgn. Groene Lijn die de West Bank van Israel scheidt. De school wordt gemonitord door Israëlische camera's en soms bezocht door mensen van de bitachon [Hebreeuws voor veiligheid]. De leerlingen hebben op de speelplaats het gevoel van buitenaf bekeken te worden.
De scholieren zijn van mening dat het project hen helpt om hun persoonlijkheid te ontwikkelen en de omliggende Palestijnse landen en boomgaarden beter te waarderen. Natuurlijk is er de bekende doorn in het oog, het afval dat door picknickers in of nabij de vallei wordt weggegooid. De scholieren voeren actie om de omgeving schoon te houden.
(In gebied C is er overigens nauwelijks Palestijnse politie en het Israelische leger is daar niet bezig met de gewone law-and-order taken. Deze gebieden worden dan ook regelmatig als illegale dumpingplek door Israëlische bedrijven gebruikt. Sommige gebieden C staan inmiddels bekend om hun drugshandel. Mijn vermoeden: Annexatie en overname worden ingeleid met het naamloos maken van het land, of door het gevaarlijk, vuil, wetteloos, enzovoort, te maken).
Het is duidelijk dat het opruimen van afval en voorkomen van het weggooien ervan een belangrijke zaak en taak is, ook in het Palestijns onderwijs. Maar het belangrijkste probleem is volgens de scholieren de oprukkende nederzettingen en de activiteiten van kolonisten die de wandelpaden ongemakkelijk of onveilig maken voor Palestijnen om op te lopen. Ze noemen de aanleg van een nieuwe weg voor kolonisten, de aanwezigheid van kolonisten in de buurt van Palestijnse wandelgebieden, de opening van religieuze en archeologische plaatsen voor Israelisch toerisme via de nederzettingen. Het land, ook rond Battir, is vol met echte of geclaimde graven van joodse, islamitische en christelijke heilige personen, of plaatsen die geassocieerd worden met diverse religieuze gebeurtenissen.
Walajeh is een nabijgelegen dorp met een ingewikkelde geschiedenis van verdrijving en hervestiging. Het wordt geconfronteerd met veel huisverwoestingen (huizen gebouwd in gebied C zonder vergunning). Binnenkort gaan de dorpsbewoners daar hun traditionele picknickplaats in de buurt van de bron van Ein Haniyeh missen, ook gebied C. De bron en picknickplaats worden momenteel bezocht door Joden en Palestijnen. Het checkpoint van Walajeh wordt straks dieper in de West Bank opgeschoven zodat de bron en de picknickplaats buiten bereik komen, laat staan dat het door Palestijnen kan worden ontwikkeld voor toerisme. In de christelijke religieuze folklore is de bron de plaats waar de apostel Filippus een Ethiopische Eunuch doopte op weg naar Gaza.
Jaren geleden herinner ik me dat met de bouw van de Muur ten noorden van Bethlehem de Bethlehem-checkpoint ook verder naar het zuiden werd verplaatst, naar de stedelijke rand van Bethlehem. Na enige tijd merkte ik dat het gebied achter de controlepost dat ooit deel uitmaakte van Bethlehem op de een of andere manier Israëlisch werd. Het viel bv. op tijdens het wandelen in dat gebied dat je ineens luide Hebreeuwse muziek uit een transistorradio langs de weg kon horen. In het geval van het Graf van Rachel, een religieuze plaats voor de drie godsdiensten in het noorden van het Bethlehemse stedelijke gebied, vindt verborgen annexatie plaats omdat Palestijnen zich nog maar nauwelijks herinneren hoe het Graf er ooit uit zag nu het achter de muren ligt. Jongere generaties hebben niet het gevoel dat het nog deel uitmaakt van hun levende, eigentijdse identiteit.
Annexatie kan formeel plaats vinden, wat erg genoeg is, maar het sluipende proces van praktische annexatie is zeker zo problematisch.
Toine van Teeffelen
26/1/2020