De kelder van de Israëlische democratie
Vandaag zijn de Israëlische verkiezingen. Alleen Israëlische kolonisten hebben stemrecht op de bezette Westelijke Jordaanoever, miljoenen Palestijnen niet. De meeste internationale media speculeren wat er zal gebeuren nadat een oude of nieuwe configuratie van partijen een regeringscoalitie vormt. Vooral: zal Netanyahu samen met de meest nationalistische vleugel aan de macht komen?
Vanuit het Palestijnse perspectief van de bezette Westelijke Jordaanoever is het echter geen slecht moment om eens aandacht te besteden aan het tegenovergestelde van democratie, aan de meest ondemocratische praktijk die een bezetting aan een bevolking kan opleggen: collaboratie. Collaborateurs werden vroeger 'vogeltjes' genoemd. Ik herinner me een Palestijnse jongere die ooit door de Shin Beit werd benaderd, maar weigerde. In tegenstelling tot verkiezingen komt collaboratie zelden in het nieuws. In de woorden van de Israëlische vredesbeweging Gush Shalom behoort collaboratie niet tot "de bovenverdieping" van Israëls democratie, maar tot de donkere, ondergrondse kelder.
Een lid van de nieuwe Palestijnse groepering Leeuwenkuil, Tamer Al-Kilani, werd onlangs (23/10) gedood toen hij langs een motorfiets liep in Nabloes die explodeerde. Deze zogenaamde "targeted assassination" moet zijn uitgevoerd door een plaatselijk collaborateur. Een network van duizenden collaborateurs is door de jaren heen zorgvuldig door het Israëlische leger gecultiveerd. Dit jaar publiceerde de Israëlische pers enkele onthullende artikelen.
In een reeks interviews (11/8/2022) met de journalist van +972 Edo Konrad vertelden vier voormalige soldaten van de inlichtingendienst over hoe Israël Gaza controleerde. "Je controleert al hun grensposten - dat geeft je veel macht", vertelde een soldaat die in 2019 in een technologie-eenheid van het inlichtingenkorps diende. "Als Gaza verbonden is met de Westelijke Jordaanoever, verlies je een deel van die macht. Tegenwoordig controleren we alles wat er in en uit gaat, of het nu fysiek, elektronisch of in termen van mensen is."
"Dit zorgt voor meer actiemogelijkheden: mensen in Gaza smeken bijvoorbeeld om te mogen reizen om in het buitenland te studeren of om familieleden buiten de Gazastrook te bezoeken. Dit kan worden gebruikt om collaborateurs van hen te maken."
"Er bestaat niet zoiets als privacy", zei een andere soldaat. "Je weet alles over de persoon [in kwestie]. Wat ze leuk vinden, wat ze hebben gefotografeerd, of ze een minnaar hebben, hun seksuele geaardheid." Alles wordt volledig blootgelegd. Je kunt informatie verzamelen over wie je maar wilt. En je weet dat deze mensen niet willen dat je deze dingen weet."
Drie andere soldaten van de zgn. Civil Administration, die bewijzen aanleverden voor de anti-bezettingsgroep Breaking the Silence, vertelden de journalist Amira Hass van Haaretz (1/8/2022) over wat hun eenheid definieerde als 'gesprekspartners' - "Palestijnen met wie de regering speciale banden aanhaalt, onder het motto van geven en nemen: Geef ons informatie en algemene beoordelingen van de stemming in de Palestijnse straat, en we zullen het voor u mogelijk maken om een reisvergunning te krijgen voor uzelf, uw familie en misschien vrienden en anderen in uw kring."
Een soldaat beschreef zo'n ontmoeting van "geven en nemen" tussen een Palestijnse 'gesprekspartner' en de Israëlische inlichtingendienst: "... aan het einde van de bijeenkomst was er een hele reeks vergunningsaanvragen."
De soldaten "begrepen het belang van deze personen voor de Civil Administration toen zij, de soldaten, er een of twee keer niet in slaagden de gevraagde vergunning te verkrijgen. Hun bevelvoerende officieren waren woedend op hen, in tegenstelling tot hun onverschilligheid ten aanzien van nalatige behandeling van verzoeken om vergunningsaanvragen van 'gewone' Palestijnen."
De 'gesprekspartners' en de collaborateurs in het algemeen zijn een soort back-upsysteem in het geval van "de volledige Palestijnse terugtrekking uit de veiligheidscoördinatie met Israël, de ineenstorting van het Palestijns Autoriteit (PA) of de dood van de Palestijnse president Mahmoud Abbas."
Sommige Palestijnen noemen de 'gesprekspartners' 'collaborateurs lite' en zeggen dat de 'hele PA is gebouwd op de logica van relaties en directe communicatie met Israëlische overheidsinstanties'. "Iedereen gaat ervan uit dat hoge functionarissen van de PA en haar diensten voordeel halen uit de Israëlische connecties, vooral in termen van vrijheid van reizen en de daarmee gepaard gaande mogelijkheden voor economische welvaart …. "
"Maar volgens een Palestijnse functionaris in de [Israelische] Civil Administration, doen de Israëli's dit allemaal met opzet: dat wil zeggen, ze vertragen bewust de reacties op aanvragen van Palestijnen, bijvoorbeeld voor vergunningen om de Westelijke Jordaanoever te verlaten voor medische behandeling, om een weg naar een dorp of om bezoek te krijgen van een familielid uit Jordanië. Op die manier dwingen ze mensen om rechtstreeks naar de Civil Administration te gaan om en vervolgens in het net van de 'gesprekspartners' te vallen."
Zoals sommige Palestijnen zeiden: 'Uiteindelijk is dit ook een Israëlisch doel: wederzijdse wantrouwen te wekken in de Palestijnse samenleving.'"
De Palestijnse speelfilm "Huda's Salon" van de Amsterdamse regisseur Hany Abu-Assad, die vorig jaar uitkwam, toont de collaboratie-mechanismen op een fictieve maar realistische manier.
Het verhaal speelt zich af in Bethlehem, mijn stad, in de schoonheidssalon gerund door Huda, een Palestijnse vrouw die werkt voor de Shin Bet. Om de drie maanden rekruteert ze een nieuwe vrouw door chantage. Huda kiest een jonge moeder genaamd Reem als haar volgende slachtoffer. Ze maakt foto's van haar in compromitterende situaties met een Palestijnse man die Huda daarvoor heeft ingehuurd. Huda chanteert Reem met te zeggen dat ze de beelden naar haar man en familie zal sturen als ze niet meewerkt.
Het tegenovergestelde van demokratie: het wapperen met 'vergunningen' en 'privileges' om een bevolking te onderwerpen.
Toine van Teeffelen
01-11-2022